ZOBACZ DRUGĄ ODSŁONĘ "Po Toruniu"

22 stycznia 2020

📘#65: „Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu w świetle dokumentacji ikonograficznej i archiwalnej” – praca zbiorowa

✔️ 5/2020 (339)
Do akcji grabieży najcenniejszych eksponatów z toruńskiego muzeum, okupacyjne władze miasta przygotowywały się już od wiosny 1944 roku. Spakowane w skrzyniach dobra, zaczęto wywozić kilka miesięcy później – we wrześniu. Koordynatorem przedsięwzięcia był dr. Adolf Schwammberger – człowiek odpowiedzialny za toruńską kulturę lat okupacji.

Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu w świetle dokumentacji ikonograficznej i archiwalnej to książka – owszem – o skradzionych dobrach, ale również o kulisach tej grabieży i antybohaterach na czele ze wspomnianym wyżej  Schwammbergerem i Kurtem Grimmem. Tak, Drodzy Państwo, autor licznych zdjęć Torunia z lat okupacji, a także twórca Archiwum Fotograficznego miasta Torunia był wszak naczelnych propagandystą nazistowskich idei. Tę propagandę wyrażał poprzez swoje fotografie, które możemy oglądać w wydanym w 2018 roku albumie Okupowany Toruń w obiektywie Kurta Grimma. W prezentowanej dziś publikacji również znajdziecie zdjęcia tego niemieckiego fotografa, ale przedstawiające jedynie skradzione przedmioty, które po wojnie nigdy nie wróciły do Torunia. Zupełnie nieświadomie pan Grimm oddał nam przysługę dokumentując przynajmniej część zrabowanych eksponatów.
Segment albumowy książki czyli listą strat wojennych, poprzedzają artykuły dotyczące przedwojennej działalności toruńskiego muzeum, jego zasobów i zniszczonych spisach inwentarzowych (m.in. dlatego tak trudno jest określić co dokładnie zostało ukradzione), funkcjonowania tej instytucji w okresie okupacji oraz o samej grabieży i poszukiwaniu dzieł utraconych, wśród których najcenniejszym jest średniowieczna figurka „Madonny brzemiennej” datowana na rok około 1400 czy niemniej wartościowa „Piękna Madonna Toruńska”, która prawdopodobniej znajduje się w Niemczech w jakiejś prywatnej kolekcji. Skąd o tym wiadomo? Dowiecie się z prezentowanej publikacji.

Katalog strat wojennych obejmuje ponad 100 pozycji, wśród których znajdziecie zarówno rzeźby, jak i obrazy, monety, meble, a nawet piec i bogato zdobione drzwi z 1640 roku. Wśród utraconych obrazów są te przedstawiające mistrzów zakony krzyżackiego, lokalnych polityków i mieszczan, a także wyjątkowo cenny album 13 gwaszy Carla Albertiego, który portretował Toruń w latach 1790-1793. Na szczęście wszystkie gwasze uwiecznił na fotografiach Grimm, są one cenne nie tylko ze względu na walory artystyczne, ale i historyczne, bowiem na obrazach Albertiego widzimy nasze miasto w ostatnich latach przed II rozbiorem Polski. Na tę chwilę katalog strat wydaje się kompletny, ale niewykluczony, że gdy wypłyną nowe materiały, ta lista wydłuży się (lub skróci jeśli uda się coś odzyskać).
Prezentowana książka nigdy nie trafiła do sprzedaży. Zarówno wersja w twardej jak i miękkiej oprawie była rozdawała przy kilku okazjach. Każdy natomiast może pobrać wersję elektroniczną (PDF) ze strony MOT – link [dostępność: 19-01-2020]. Do czego Was zachęcam, ponieważ była to jedna z bardziej oczekiwanych przez miłośników Torunia i ważniejszych publikacji roku 2019.

ISBN: 978-83-66208-05-6
wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu
ilość stron: 222
rok wydania: 2019
okładka: twarda