ZOBACZ DRUGĄ ODSŁONĘ "Po Toruniu"

28 listopada 2017

📘#33: „Plastyka toruńska 1793-1920: zapomniane oblicze wielokulturowego miasta” – praca zbiorowa

To już piąta książka z serii Zabytki toruńskie młodszego pokolenia. „Piąta siostra” – jak mówi się o niej potocznie. Temat publikacji nieco różni się od poprzednich, a to dlatego, że prawie całkowicie omija toruńską architekturę. Jednak, nie czyni to książkę mniej ciekawą. Autorzy artykułów odkrywają bowiem pasjonujące wątki z przeszłości, przedstawiając Czytelnikom mało znane postaci malarzy, fotografów czy wojskowych z czasów – mówiąc ogólnie – pruskich, a którzy to mieli spory wpływ czy to na kulturę, czy na sztukę, czy wreszcie na historię Torunia.

I tak już w pierwszym tekście – Zamalowany obraz wielokulturowego miasta, autorstwa Sławomira Majocha, poznajemy środowisko artystyczne Torunia od schyłku XVIII wieku zaczynając a kończąc na pierwszej dekadzie wieku XX. Majoch przywołuje takie nazwiska, jak Jacobi, Gartner, Kaush, Grosz czy Fałat. Wspomina artystów zarówno mieszkających w naszym mieście, jak i przyjeżdżających tu na „gościnne występy”. 
Kolejny artykuł: U kogo w Toruniu zamówić portret?, to historia z jednym wiodącym bohaterem. Katarzyna Kluczwajd przedstawia sylwetkę Carla Bonatha – malarza i fotografa, który w XIX w. działał prężnie zarówno w Toruniu, jak i w Podgórzu (wówczas niezależnym administracyjnie miasteczku). Ciekawostką jest tu mini-album starych zdjęć wykonanych w atelier Bonatha, a także mało znany portret Georga Kerstena – burmistrza Torunia w latach 1900-1910, który pozuje z równie mało znanym łańcuchem przedstawiającym najstarszy znany herb miasta z aniołem. Gościnnie – jakby na marginesie – pojawia się niejednoznaczna postać Herman Spychalski, którego fotografie portretowe mam w swoim rodzinnym archiwum.

Skoro już zahaczyliśmy o lewobrzeże, niemniej ciekawe są dzieje grobu austriackiego pułkownika Franza Bruscha von Nauberg, który niegdyś stał na terenie Przyczółka Mostowego (o Przyczółku mogliśmy przeczytać w poprzednim tomie Zabytki lewobrzeżnego Torunia). Adam Paczulski nie tylko próbuje zrekonstruować los grobu legendarnego wojskowego, ale i przedstawia jego sylwetkę oraz okoliczności śmierci w czasie próby zdobycia Torunia w maju 1809 r. Artykuł ilustrują fantastyczne obrazy naocznego świadka tamtych wydarzeń – Antoniego Białkowskiego oraz archiwalne zdjęcia grobu Bruscha von Nauberg.
Duet Bartosz Drzewiecki i Katarzyna Pękacka-Falkowska zabierze Was do Parku i Lasku Cegielnia na Bydgoskim Przedmieściu. Poznacie m.in. dzieje Ławeczki Schillera, a także innych – nieistniejących już – pomników, które oglądali dawni (głównie niemieccy) mieszkańcy Torunia.

Dwa kolejne artykuły są znacznie bardziej szczegółowe, a przez to adresowane do węższego grona odbiorców. Wystrój wnętrz kamienicy przy ul. Mostowej 8 w Toruniu Joanny Kucharzewskiej, to relacja z konserwatorskich „oględzin” – skądinąd – pięknego domu przy jednej z najbardziej reprezentacyjnych niegdyś ulic miasta. Z kolei tekst Piotra Bireckiego opowiada o ewangelickich witrażach, zarówno prawo- jak i lewobrzeżnego Torunia. 

Plastykę toruńską 1793-1920 zamyka portret toruńskiego złotnika Ernsta Augusta Plengortha, przedstawiony przez Katarzynę Krupską i Bartłomieja Łyczaka.
klimat Sali Małej Dworu Artusa oddany na fotografii Katarzyny Brzustewicz
Podobnie jak w poprzednich tomach, tak i w tym, nie zabrakło fantastycznych zdjęć uczestników Toruńskich Spacerów Fotograficznych. Tym razem na rozkładówkach między rozdziałami możemy podziwiać kadry z Dworu Artusa i Teatru im. Wilama Horzycy. Oczywiście, każdy artykuł opatrzony jest dużą ilością fotografii (zarówno współczesnych, jak i dawnych) oraz ilustracjami, a full color i kredowy papier – jak zwykle – podkreślają ekskluzywność całej serii.

ISBN: 978-83-88341-89-2
wydawca: Stowarzyszenie Historyków Sztuki
ilość stron: 188
rok wydania: 2017
typ okładki: miękka
seria: Zabytki toruńskie młodszego pokolenia (tom 5)