|MURALE|
Ostatnio trochę nam się zaroiło od murali. Dwa nowe pojawiły się na ulicy Fałata, kolejne trzy na osiedlu Na Skarpie. Jeden z nich upamiętnia 142 Eskadrę Myśliwską, w której latał m.in. ówczesny podporucznik Stanisław Skalski. Niech więc malowidło widziane od strony ulicy Przy Skarpie będzie pretekstem do przypomnienia sobie formacji, która w pierwszych dniach września 1939 r. dała się mocno we znaki szkopskim lotnikom.
Jesteśmy przy czteropiętrowym bloku przy ulicy Jakuba Suleckiego 4. Sulecki nie był lotnikiem, ale zasłużył się m.in., jako działacz społeczny, patriota, a także jeden z założycieli Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, którego (notabene) był prezesem w latach 1900-1920. Miłość do Ojczyzny przypłacił życiem w niemieckim obozie Stutthof, gdzie został powieszony w 1941 roku. Historia Suleckiego, to temat na osobny artykuł, my jednak skupimy się na muralu, który zdobi ścianę czteropiętrowego bloku przy ulicy jego imienia. Mural przedstawia polski samolot myśliwski PZL P.11c o numerze bocznym 64. Konstruktorem tych maszyn, nazywanych potocznie „jedenastkami”, był inżynier Zygmunt Puławski. Między rokiem 1934 a 1937, z Państwowych Zakładów Lotniczych wyleciało w sumie 350 takich myśliwców. Ich uzbrojenie składało się z 4 karabinów kalibru 7,92 mm każdy. Działka obsługiwał pilot, bo w „jedenastkach” przewidziano miejsce tylko dla jednego człowieka. Po 10 takich maszyn przypadło 141 i 142 Eskadrze Myśliwskiej, wchodzącej w skład III/4 Dywizjonu Myśliwskiego 4 Pułku Lotniczego z Torunia. Oczywiście 4 Pułk Lotniczy pododdziałów miał znacznie więcej, ale to właśnie lotnicy dwóch toruńskich eskadr myśliwskich dokopali Niemcom w pierwszych dniach drugiej wojny światowej. A skąd wiemy, że „jedenastka” na muralu to maszyna 142, a nie 141 eskadry? Spójrzcie na godło wymalowane na boku samolotu. Przedstawia dziką kaczkę w locie. Oba toruńskie pododdziały ją miały, różnica polegała na kolorze łba i skrzydeł kaczuchy. 141 miała niebieskie, 142 zielone.
 |
| numer boczny i godło 142 Eskadry Myśliwskiej |
Toruński 4 Pułk Lotniczy sformowano 23 maja 1924 roku, ale myśliwskie pododdziały powołano do życie dopiero dwa lata później. 18 marca 1926 r. narodziła się 124 Eskadra Myśliwska, której dwa razy zmieniano cyferki. Najpierw na 116, a dwa lata później, dokładnie 30 maja 1928 r., na 142 Eskadrę Myśliwską. I pewnie dziś nie pamiętalibyśmy o niej, gdyby nie niemiecki atak na Polskę i Kampania Wrześniowa, podczas której toruńscy lotnicy wykazali się nie tylko odwagą i brawurą, ale też niezwykłymi umiejętnościami. Między 2 a 6 września 1939 r. 142 Eskadra zestrzeliła aż 12 wrogich bombowców. Prym wśród pilotów wiódł podporucznik Stanisław Skalski, który strącił aż 5 niemieckich maszyn, ustanawiając tym samym rekord Kampanii Wrześniowej. Niestety, ponieśliśmy też znaczące straty. Z 10 myśliwców PZL P.11 „sto czterdziesta druga” utraciła 7. W tym samym czasie piloci 141 Eskadry Myśliwskiej zlikwidowali 10 wrogich samolotów z czego 4 strącenia przypisano porucznikowi Marianowi Pisarkowi. To było już po tym, gdy rozwiązano 4 Pułk Lotniczy, a toruńscy piloci przeszli pod dowództwo Armii „Pomorze”. Dokonania pilotów obu pododdziałów zostały zauważone już 2 września, co dla III/4 Dywizjonu Myśliwskiego, skończyło się przyznaniem pochwały przez Dowódcę Lotnictwa przy Naczelnym Wodzu.
 |
| formacja PZL P.11 (źródło: Samoloty Polskie) |
 |
| rok 1936, "jedenastka" 141 Eskadry Myśliwskiej przed startem (źródło: NAC) |
 |
| toruńskie "jedenastki" w powietrzu (źródło: Samoloty Polskie) |
 |
| fragment okładki "Kartonowy arsenał" (źródło: Samoloty z kartonu) |
Piloci 141 i 142 eskadry, ramię w ramię, czy raczej skrzydło w skrzydło, skutecznie bronili toruńskich mostów przed atakami wroga. Gdy było wiadomo, że Armia „Pomorze” nie zdoła odeprzeć ataku nieprzyjaciela, zarządzono ewakuację. Dla Stanisława Skalskiego i jego kamratów rozpoczęła się wojenna odyseja. Rok później – 28 sierpnia 1940 r. – toruńska dzika kaczka powróciła, jako część godła brytyjskiego Dywizjonu 306, ale to już zupełnie inna historia… i inny mural.
L O K A L I Z A T O R
 |
| zobacz całą mapę "Po Toruniu" >>> |
