Z cyklu... POMNIKI | SZLAKIEM II WOJNY ŚWIATOWEJ
Jest najbardziej literalnym pomnikiem w Toruniu. W sposób nie pozostawiający złudzeń, pokazuje okrucieństwo okupanta, który we wrześniu 1939 r., wtargnął do naszego kraju, siejąc terror i zbrodnię. Pomnik Ku Czci Pomordowanych odsłonięty w 2009 r. w centralnym punkcie Miejsca Kaźni Ofiar Hitleryzmu, w swej brutalnej dosłowności, przypomina nam o tragicznym losie więźniów Fortu VII, dla których Barbarka była ostatnim przystankiem na drodze ku śmierci.
Barbarka, to jedno z ulubionych miejsc wypoczynku Torunian i jednocześnie najskromniej zaludniona dzielnica Torunia. Według danych z czerwca 2015 roku, zameldowanych jest tu tylko 7 osób. Niewiele, chociaż gdy przyjedziemy tu w letni weekend, osada bynajmniej nie sprawia wrażenia wyludnionej.
Rzut beretem od kompleksu zabudowań, jakieś 600 m na północ, zaczyna się zupełnie inna Barbarka, gdzie milkną śmiechy i krzyki dzieci, a ciszę przerywa tylko szum liści i śpiew ptaków. To Miejsce Pamięci Narodowej – Miejsce Kaźni Ofiar Hitleryzmu, któremu zostanie poświęcony następny artykuł. Dziś natomiast skupimy się na najnowszym detalu tego parku zadumy – Pomniku Ku Czci Pomordowanych.
Wykonany z szwedzkiego granitu monument, bardzo różni się od wszystkich, które można spotkać w mieście, no może poza Pomnikiem ks. Jerzego Popiełuszki, który również jest bezpośredni w swej wymowie. Autor dzieła na Barbarce, rzeźbiarz Marian Molenda, na co dzień związany z Uniwersytetem Opolskim, przede wszystkim odpuścił sobie wszelką subtelność czy powściągliwość. Artysta postawił na realizm i brutalną prawdę, z którą musi zmierzyć się odbiorca. Żadna wojna nie jest delikatna, więc czemu pomniki upamiętniające tragiczne wydarzenia, miałyby być inne? Molenda postanowił pokazać okrucieństwo rozgrywających się tu wydarzeń wprost. Stąd trzy metrowa rzeźba klęczącego mężczyzny, ze spuszczoną głową, związanymi za plecami rękoma i przestrzeloną piersią. Duży kąt nachylenia postaci może świadczyć o tym, że niemiecki najeźdźca dokonał egzekucji dosłownie przed chwilą, a mężczyzna właśnie upada martwy na ziemię. Niemniej ważną częścią pomnika jest sama podstawa. Na dwóch bokach cokołu wykuto nazwiska wszystkich 298 zidentyfikowanych ofiar zbrodni na Barbarce. Wśród nich było aż 80 torunian. Wiadomo jednak, że nie wszystkich udało się odnaleźć, nie wszystkich też zidentyfikowano.
Pomnik odsłonięto 28 października 2009 r., czyli dokładnie w 70. rocznicę pierwszych egzekucji. Na uroczystości, oprócz oficjeli, pojawili się członkowie rodzin pomordowanych. Budowa monumentu stała się też pretekstem do rewitalizacji Miejsca Pamięci – zbudowano wówczas nowe schody i podjazd dla wózków, uprzątnięto teren.
Dziś to właśnie Pomnik Ku Czci Pomordowanych przypomina nam o bezdusznym okrucieństwie tamtych czasów i o zbrodni, której dopuścili się Niemcy na polskich cywilach. Opowiada o tych wydarzeniach wprost – bez metafor czy alegorii, co tym bardziej czyni ten monument wyjątkowym.
 |
| szkolna wycieczka, kwiecień 2012 |
L O K A L I Z A T O R
 |
| zobacz całą mapę "Po Toruniu" >>> |
