📘#11: „Rocznik Toruński, tom 43” – praca zbiorowa

| KSIĄŻKI |

Kilka tygodni temu ukazał się 43 tom „Rocznika Toruńskiego”, publikacja, która wrosła w lokalną tradycję wydawniczą i ukazuje się regularnie od kilkudziesięciu lat. Tematyka każdego tomu jest zróżnicowana, chociaż wspólnym mianownikiem zawsze jest nasze miasto, bo w końcu to „Rocznik toruński”. Co zatem przygotowała dla nas redakcja w tym roku?

Tom otwiera ciekawy artykuł o pobycie Zygmunta Starego w naszym mieście. Okazuje się, że w XVI wieku, Toruń na krótki czas stał się stolicą Polski, może nie dosłownie, ale król – z niewielkimi przerwami – rezydował w Grodzie Kopernika między rokiem 1519 a 1521 i rządził całym królestwem z Ratusza Staromiejskiego. Tutaj podejmował swych gości, stąd prowadził wojnę z krzyżakami. Sylwia Dwojak, autorka artykułu odkrywa przed Czytelnikami kolejne ciekawe i mało znane fakty związane z pobytem monarchy i jego dworu w naszym mieście.

Następnie z XVI wieku przenosimy się do schyłku zaborów. Tekst Ireneusza Grabowskiego, to opowieść o dzielnych toruniankach, które postanowiły poświęcić się na rzecz bliźnich. Bohaterkami artykułu są m.in.: Helena Steinbornowa, Wanda Szumanówna i Helena Piskorska, które – jako pierwsze – tak mocno zaangażowały się w działalność charytatywną. Wspaniałe kobiety zasługujące na upamiętnienie.

Chciałbym też zwrócić uwagę na artykuł Mateusza Napiórkowskiego, który postanowił przyjrzeć się toruńskim legendom miejskim, ze szczególnym naciskiem na opowieść o pożarze Domu Studenckiego nr 4. Za pomocą ankiety rozesłanej do studentów UMK, zebrał ciekawy materiał do badań nad tym, jak jedna historia może ewoluować i być modyfikowana przez kolejnych przekazujących. To niezwykłe, jak wielokrotnie przetworzone fakty, mogą odbiegać od prawdy. Tekst Napiórkowskiego, choć podejmuje dość luźny temat, jest ciekawy i dobrze napisany (nawet, jak na artykuł naukowy).

Co jeszcze znajdziecie w 43 tomie „Rocznika”? Tematów jest sporo, oczywiście nie każde zainteresowały mnie w równym stopniu, ale sądzę, że każdy miłośnik Torunia znajdzie tu coś dla siebie, zarówno miłośnicy międzywojennego teatru, archeologii, jak i powojennej historii miasta. Są też dwa teksty poświęcone Zamkowi Bierzgłowskiemi oraz Twierdzy Toruń. W przypadku Twierdzy, temat dość nietypowy, bo poświęcony obiektom nieobronnym zewnętrznego pierścienia. Co się kryje pod terminem „obiekty nieobronne”, ano wszystkie domy wałmistrzów, stajnie, stodoły i magazyny… Niestety, w artykule Pawła Nastrożnego zabrakło mi zestawienia tego, co było, z tym, co jest. Autor skupia całą swoją uwagę na dokumentach i planach z międzywojnia, ale najwyraźniej zabrakło chęci, aby wyjść w teren i sprawdzić, jak te obiekty mają się teraz. Wiem, że niektóre „nie mają się wcale”, bo zniknęły z miejskich krajobrazów, ale część zachowała się do naszych czasów i dobrze byłoby te budynki zinwentaryzować. Dlatego też, przeczytawszy ten tekst, czułem pewien niedosyt.

Przy publikacjach naukowych, największym minusem zazwyczaj jest toporny język. Tak jest też w przypadku „Rocznika”, a szkoda, bo gdyby zrobić z tego serię popularnonaukową, napisany bardziej przystępnie, z pewnością zyskałaby na popularności.

Poniżej zamieszczam spis artykułów i biogramów, jakie znajdziecie w niniejszym tomie.

Artykuły:

● Wizyty Zygmunta Starego w Toruniu (1519-15210);
● Działalność dobroczynna polskich organizacji kobiecych w Toruniu w latach 1914-1918;
● Pierwszy sezon Teatru Narodowego w Toruniu. Dyrekcja Franciszka Frączkowskiego (1920/21);
Socjotopografia Torunia w okresie międzywojennym w świetle analizy ksiąg adresowych z 1923 1932 roku;
● Działalność podziemia niepodległościowego w latach 1945-1946 w świetle sprawozdań Miejskiego i Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Toruniu;
● Chrzcielnice i kropielnice parafii toruńskich datowane na okres od XIII do XVIII wieku;
● Archeologiczno-architektoniczne badania nowożytnego łącznika pomiędzy kościołem św. Jakuba w Toruniu a klasztorem benedyktynek w 2013 roku;
● Produkty lecznicze i wyroby medyczne reklamowane na łamach "Gazety Toruńskiej" (1867-1921). Wybrane przykłady;
● Nieobronne obiekty przyforteczne zewnętrznego pierścienia umocnień Twierdzy Toruń na początku lat dwudziestych XX wieku;
● Georg Friedrich Wilhelm Rudiger-kilka uwag na temat proweniencji rysunku "Bitwa pod zamkiem w Bierzgłowie" i innych prac jego autorstwa;
● Kilka uwag o tympanonie w portalu zamku bierzgłowskiego;
● Pożar DS-4 - toruńskie legendy miejskie i folklor studencki.

Biogramy:

● Izaak Mieses (1802-1883) - zapomniana postać żydowskiej społeczności Torunia;
● Leszek Ignacy Michalski (1920-1995), instruktor harcerski, żołnierz AK, nauczyciel akademicki, działacz społeczny;
● Jerzy Antoni Kłossowski (1893-1979), oficer Marynarki Wojennej, działacz społeczny, dyplomata;

➕ recenzje książek i sprawozdania.

ISSN: 0557-2177
wydawnictwo: ToMiTo / UMK
liczba stron: 476
rok wydania: 2016
typ okładki: miękka z obwolutą